Beyin ve insan son dönemin en popüler konularından birisi. Bu sebeple bir çok insan bu konuda bir şeyler söylüyor, yorumlarda bulunuyor. İnsanı daha iyi anlamak için beyni incelemek çok mantıklı, ama daha gerçekçi, somut ve işe yarar bilgiler edinmek de önemli gibi. Çünkü bir şeyi anlaya çalışmamızın amacı, o konuya ilişkin beceriler geliştirip, bunu somut davranışlara dökebilmek. Bu sebeple herkesten beyne ilişkin bilgi alınmamalı, en azından bazı bilginin yanlı, yanlış veya abartı olduğunu fark edebilmeli.
Beyin konusunda çok yetenekli, dünya çapında araştırmacılar var. Bu araştırmacıları Türkçe olarak bulmak her zaman mümkün olmasa da, popüler olanların Türkçe çeviri eserleri var. Okumanız gereken ve şüpheyle okumanız gereken isimleri şimdi alt alta yazıyorum:
- Eric Kandel: Dünyanın en önde gelen beyin araştırmacılarından birisi. Onun kadar yalın ve direkt yazanını görmedim. Türkçeye çevrilmiş kitapları mümkün. Temel ders kitabı var Kandel’in, inanılmaz.
- Antonio Damasio: Dili karmaşık olsa da o da beyin çalışmalarında sayılı insanlardan. Türkçe eserleri mevcut.
- Gerald Edelman: Hem doktor hem biyolog, o da Kandel gibi nobelli, Türkçeye çevrili bir eseri de mevcut.
- Jaak Panksep: Bu konularda biyoloji diye tutturan dünya tatlısı, artık aramızda olmayan tonton amca. Türkçe okunabilir.
- Stephen Fleming: Son dönem araştırmacılarından çok parlak bir zeka, Türkçe eseri maalesef mevcut değil.
- Sue Carter: İnanılmaz başka bir zeka, yine biyoloji yine davranış. Temel textbook şeklinde okunacak kitaplardan birisinin editörlerinden birisi. Türkçe eseri maalesef yok.
- Janet Metcalfe ve Bennett L. Schwartz: Bu ikisinin ortak bir makalesi var ghost in the machine diye. Kesinlikle tavsiye ederim.
- Dick Swaab: Biraz asi, çok zeki ve eğlenceli bir yazar.
- Oliver Sack: Çok genel kültürlü insanlar çok.
Türk Araştırmacılar
- Semir Zeki: Dünyaca ünlü İngiltere kraliyet bilimler akademisi üyesi, Türk asıllı ama pek tanıyan yok. Türkçe eseri maalesef yok.
- Öget Öktem: Türkiyedeki en önemli nöropsikologlardan birisi, dünya tatlısı şeker bir araştırmacı.
- Güven Güzeldere: Türkiye’de nörofelsefe konusundaki sanırım en önde gelen zeka olabilir. Açık bilinç adında bir podcast kanalı da mevcut.
- Murat Saffet Tura: Yine nörofelsefe konusunda oldukça derin isimlerden birisi Türkiye’deki. Ciddi felsefe bilgisine de sahip tıp doktoru. Her bir kitabı insana çok şey katar.
- Tevfik Alıcı: Bilinç adlı kitabı kapsayıcı, açıklayıcı ve konuyu en temel hatlarıyla ele alıyor, thanks to Metis.
- Burçak Özkan: İlginç felsefeci ve veteriner. Doktora tezi bakmaya değer.
Şüpheyle yaklaşılması gereken isimler:
- Sinan Canan: Kitaplarında ve programlarında beyinden ziyade spekülatif biçimde inanç konusunu anlatıyor. İnancı rasyonelize etmek adına beyin kavramını kullanıyor.
- Sultan Tarlacı: Popüler şekilde felsefe anlatıyor. Konunun paradigmasına ne derece hakim olduğu şüpheli, natüralist bir üsluba sahip değil.
- İsmail Hakkı Aydın: Çok ünlü bir tıp profesörü olmasına rağmen, şüpheyle yaklaşılması gereken bir diğer isim, nesnel olamadığı noktalar yaptığı bilmin güzelliğini ortadan kaldırmıyor ama felsefi yaklaşımı üzerinde soru işareti yaratıyor.
- Türker Kılıç: Dünyaca ünlü beyin cerrahı. Bir çok ödülün sahibi. Ancak beyin, bilinç, akıl konularına spritüel bir bakış açısı ile yaklaşıyor, ve bunun çok da farkında mı emin değilim.
Burada belirtemediğim Türk veya yabancı birçok araştırmacı var elbette, okunması ya da dikkat edilmesi gereken. Genç araştırmacılar alttan gümbür gümbür geliyorlar, naturalistler. İnsanın kendini anlaması keyifli oluyor, güçleniyorsunuz dış dünyada. Keyifli okumalar.
